Λεύκανση
Το χρώμα ενός δοντιου αποτελεί σύνθεση του φυσικού χρώματός του και των διάφορων χρωστικών, οι οποίες το σκουραίνουν, δίνοντάς του μια χροιά κίτρινη, κόκκινη ή καφέ. Σπανιότερα, τα δόντια χρωματίζονται προς το γκρι, αν το αίτιο της δυσχρωμίας έχει μεταλλική προέλευση (παλιές εμφράξεις αμαλγάματος σε πρόσθια δόντια).
Οι χρωστικές που συνήθως ευθύνονται είναι η β-καροτίνη, η μπετανίνη, η κουρκουμίνη καθώς και οι ταννίνες. Οι ουσίες αυτές περιέχονται
σε διάφορα στοιχεία της καθημερινής μας διατροφής, όπως καφές, κόκκινο κρασί, τσάι, λαχανικά και φυσικά στα προϊόντα καπνού.
Στο μόριο της β-καροτίνης, η επίδραση του λευκαντικού παράγοντα προκαλεί διάσπαση διπλών δεσμών, γεγονός που οδηγεί σε αποχρωματισμό του δοντιού
Πέρα από τα εξωγενή αίτια, τα δόντια είναι πιθανό να εμφανίσουν δυσχρωμίες ενδογενούς αιτιολογίας. Στα πιθανότερα αίτια συμπεριλαμβάνονται
τα τραύματα, η φθορίαση λόγω υπερβολικής περιεκτικότητας του πόσιμου νερού σε φθόριο (συνηθισμένη σε ορισμένες περιοχές της χώρας),
η λήψη τετρακυκλινών (αντιβιοτικά), καθώς και ορισμένες δομικές ανωμαλίες των δοντιών.
Χαρακτηριστική εικόνα χρώσεων από λήψη τετρακυκλινών
Είναι λοιπόν πιθανό, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με πλημμελή στοματική υγιεινή και όχι ιδιαίτερα συνεπή οδοντιατρική φροντίδα, με την πάροδο των ετών υγιή κατά τα άλλα δόντια να φαίνονται δυσχρωμικά, με άμεση επίπτωση στην αισθητική του χαμόγελου και γενικότερα στην εικόνα του προσώπου. Ο βαθμός στον οποίο η εικόνα του προσώπου επηρεάζει τις συναναστροφές και γενικότερα την κοινωνική συμπεριφορά ενός ατόμου έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Παρότι λοιπόν δεν αποτελεί πάθηση με την αυστηρή έννοια του όρου, η οδοντική δυσχρωμία χρήζει αντιμετώπισης.
Προετοιμασία για λεύκανση:
Η λεύκανση προϋποθέτει υγιή ούλα και καθαρά δόντια. Πριν ξεκινήσει η διαδικασία χρειάζεται να γίνει αποτρύγωση (καθαρισμός) και στίλβωση.
Μέθοδοι λεύκανσης
Λεύκανση στο ιατρείο:
Κατά τη λεύκανση στο ιατρείο τοποθετείται αρχικά το υλικό απομόνωσης των μαλακών ιστών, ώστε να μην ερεθιστούν τα ούλα, και ακολουθεί εφαρμογή του λευκαντικού παράγοντα.
Ο λευκαντικός παράγοντας είναι συνήθως υπεροξείδιο του υδρογόνου (H2O2) σε συγκεντρώσεις άνω του 30%. Η δράση του λευκαντικού παράγοντα μπορεί να ενισχυθεί ή απλώς να επιταχυνθεί με τη βοήθεια μιας πηγής φωτός, όπως το led πολυμερισμού ή κάποιο laser. Τα τελευταία χρόνια, η αξία της υποβοήθησης αυτής αμφισβητείται από σημαντική μερίδα της επιστημονικής κοινότητας και κάποια σκευάσματα που προορίζονται για χρήση σε συνδυασμό με πηγή ενέργειας παύουν να διατίθενται. Ανάλογα με το είδος των χρωστικών και το στοματικό περιβάλλον, ενδέχεται να χρειαστούν περισσότερες από μία εφαρμογές, είτε στην ίδια συνεδρία είτε σε διαφορετικές.
Η λεύκανση στο ιατρείο μπορεί να δώσει γρήγορα αποτελέσματα αλλά απαιτεί ιδιαίτερη πειθαρχία καθώς, ιδιαίτερα κατά τις πρώτες 10-15 ημέρες,
τα δόντια είναι ιδιαίτερα προσροφητικά, με αποτέλεσμα η κατανάλωση τροφών που περιέχουν χρωστικές να προκαλεί επαναχρωματισμό.
Για το λόγο αυτό, συνήθως απαιτείται η υποστήριξή της με λεύκανση στο σπίτι χρησιμοποιώντας εργαστηριακά κατασκευασμένους εξατομικευμένους νάρθηκες (μασελάκια) και ήπιο λευκαντικό παράγοντα. Έτσι, αφενός περιορίζονται οι ανεπιθύμητες συνέπειες από την κατανάλωση χρωστικοφόρων ουσιών, αφετέρου δε το αποτέλεσμα κερδίζει σε σταθερότητα και διάρκεια.
Λεύκανση στο σπίτι:
Κατά τη λεύκανση στο σπίτι χρησιμοποιείται ηπιότερος λευκαντικός παράγοντας (υπεροξείδιο του καρβαμιδίου) σε συγκεντρώσεις 10-17% ανάλογα με το σκεύασμα και τις ιδιαιτερότητες κάθε περιστατικού. Η εφαρμογή του γίνεται με τη βοήθεια εργαστηριακά κατασκευασμένων ναρθήκων σιλικόνης. Οι νάρθηκες αυτοί κατασκευάζονται με βάση αποτύπωμα του οδοντικού φραγμού που λαμβάνεται στο ιατρείο. Η λεύκανση στο σπίτι γίνεται συνήθως κατά τη διάρκεια του ύπνου και χρειάζεται σαφώς περισσότερο χρόνο σε σχέση με τη λεύκανση στο ιατρείο. Το αποτέλεσμα όμως είναι πιο ελεγχόμενο και προοδευτικό, σταθερότερο και συνοδεύεται από ελάχιστη ως μηδαμινή ευαισθησία.
Εξατομικευμένος νάρθηκας λεύκανσης
Σε κάθε περίπτωση υπάρχει ένα όριο πέραν του οποίου τα δόντια δεν μπορούν να λευκανθούν άλλο. Το όριο αυτό διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, καθότι είναι γενετικά προκαθορισμένο.
Αντενδείξεις:
Σε περίπτωση που οι χρωστικές είναι μη οξειδώσιμες, π.χ. χρωστικές μεταλλικής προέλευσης, η αποτελεσματικότητα περιορίζεται σημαντικά.
Κατά την εγκυμοσύνη και τη γαλουχία κρίνεται σκόπιμο η λεύκανση να αναβάλλεται.
Η λεύκανση έχει αποτέλεσμα μόνο σε φυσικά δόντια. Σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατό να λευκανθούν ήδη υπάρχουσες εμφράξεις ρητίνης ή κεραμικές αποκαταστάσεις. Όταν υπάρχουν εμφράξεις, όψεις ή στεφάνες, προτείνεται η αντικατάστασή τους με νέες μετά την επίτευξη σταθερού χρώματος.
Προφυλάξεις:
Το λευκαντικό πρέπει να μην έρχεται σε παρατεταμένη επαφή με μαλακούς ιστούς (ούλα, χείλη κλπ). Είναι σημαντικό να απομακρύνεται η περίσσειά του με το δάκτυλο ή με μια οδοντόβουρτσα μετά την τοποθέτηση των ναρθήκων. Τα τελευταίας γενιάς λευκαντικά εμπεριέχουν απευαισθητοποιητικούς παράγοντες. Εντούτοις είναι πιθανό να εμφανιστεί παροδική ευαισθησία σε ψυχρά ερεθίσματα, όπως κρύο νερό ή αέρας. Η ευασθησία αυτή δεν είναι ανησυχητική. Στις ελάχιστες περιπτώσεις που γίνεται ενοχλητική αντιμετωπίζεται με αραιότερες εφαρμογές (κάθε 2 βράδια) ή με τη χρησιμοποίηση λευκαντικού παράγοντα χαμηλότερης συγκέντρωσης.
Πριν τη λεύκανση
